Odatv – Çeviri
Bir mühlet evvel Türkiye’ye gelen, Karadeniz bölgesinde ve Erzincan’da röportajlar yapan Jaclynn Ashly, “Türkiye’nin Karadeniz bölgesinin sakinleri, İngiliz şirketlerinin çıkarları ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın siyasetleri nedeniyle altın madenciliği kirliliğiyle karşı karşıya” diye yazdı.
Uzun makalesini Türkiye’de çektiği fotoğraflarla süsleyen Ashly, Ordu’da bölge iktisadının can damarı olan fındık üreticilerinin global altın talebi nedeniyle savunmasız kaldığını, altın madenciliğinin bölgede sırf lokal halkın hayatını mahvetmediğini, birebir vakitte bölgenin kendine mahsus doğal ortamına onarılmaz ziyanlar verdiğini yazdı.
Amerikalı gazeteci Ashly, Bahar Madencilik’in İngiltere merkezli Stratex İnternational PLC ile Fatsa’daki altın madenini açtığını, yıllar içinde madenin genişlemesiyle birlikte binlerce ağacın kökünden söküldüğünü ve Fatsa ormanlarının büyük bir kısmının yok edildiğini yazdı. Ashly, vatandaşların altın madeninden sonra meyvelerin ve sebzelerin çürümesinden, fındık üretiminin azalmasından şikayetçi olduklarını aktardı.
“HALK ENDİŞELİ”
Makalesinde bölge insanlarıyla yaptığı röportajlara da yer veren Ashly, Fatsa’da fındık çiftçisi olan Ahmet Topçu’nun, “Burada huzurlu ve sade bir hayat yaşıyorduk. Lakin hayatımızdaki her şey değişti. Hiçbir şey eskisi üzere değil” dediğini yazdı.
AKP’nin neoliberal siyasetlerinin tesiriyle ve sınırsız ekonomik büyüme anlayışıyla ülkenin tabiatı, biyolojik çeşitliliği, insan ve hayvan sıhhati, tarihi ve ikliminin göz arkası edildiğini belirten Ashly, “Ancak bu madenlerin etrafında yaşayan mahallî halk, etraf ve sıhhat üzerindeki tesirleri konusunda giderek daha fazla kaygı duyuyor. Türkiye, cevherden altın çıkarmak için düşük maliyetli ‘yığın liçi’ tekniklerinin kullanılmasına müsaade vermektedir. Fakat bu süreç, etraf ve insan sıhhati üzerinde yıkıcı tesirleri olabilecek büyük ölçülerde siyanür kullanımını gerektirmektedir” diye yazdı.
TÜRK PROFESÖR KONUŞTU
Jacobin dergisinde yayınlanan makalede, Ordu Üniversitesi’nde Deniz Bilimleri Profesörü olan ve tıpkı vakitte bölgede altın madeninin neden olduğu ziyanları anlatan bilimsel bir çalışmaya öncülük eden Profesör Mehmet Aydın’ın görüşlerine de yer verildi. Profesör Aydın, “Veriler, altın madeninin çevreyi önemli biçimde kirlettiğini açıkça ortaya koyuyor” dedi.
Bölgede kestane ormanlarının kesildiğini, arıcılığın imkânsız hale geldiğini aktaran Ashly, hayvancılık yapan çiftçilerin de sıkıntı durumda olduğunu aktardı. Bölge sakinlerinden Cevat Atar’ın kendi bahçesine giderken bile artık madenin güvenlikçilerinden müsaade almak zorunda kaldığını aktaran Ashly, bölgede fotoğraf çekerken madenin özel güvenlik elemanlarının kendisine durdurmaya çalıştığını hatta çektiği fotoğrafların silinmesinin istendiğini yazdı. Amerikalı gazeteci Jaclynn Ashly, Cevat Atar’ın kendisine, “Türkiye maden şirketleri için cennet, bizim için cehennem oldu” dediğini aktardı.
Ashly, makalesinde TED Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Milletlerarası İlgiler Kısım Lideri Profesör Zuhal Yeşilyurt Gündüz’ün görüşlerine de yer verdi. Profesör Gündüz, AB Parlamentosu’nun siyanür liçiyle altın üretimini yasaklayan kararını hatırlattı, “Ancak bu yasakların Avrupalı şirketlerin dünyanın öbür yerlerinde siyanür kullanmasını yahut siyanür liçinden elde edilen altının ithalatını engellemediğini” söyledi. Profesör Zuhal Yeşilyurt Gündüz, “AKP hükümeti yirmi yıl evvel iktidara geldiğinden beri neoliberalizmi İslamcı popülizmle birleştirdi. Türkiye kapitalist bir kabusa dönüştü; neoliberalizm, siyasi otoriterlik ve İslamcılık üçgeni. Artık Türkiye’de her şey satılık” diye konuştu.
ERZİNCAN’DA ALTIN ÇIKARAN ABD ŞİRKETİ
Ashly, Erzincan-İliç’deki Çöpler Altın Madeni’yle ilgili izlenimlerini de aktardığı makalesinde, “Erzincan’ın İliç ilçesi yakınlarında bulunan ve Anagold Madencilik tarafından işletilen Çöpler Altın Madeni’nde geçen yıl haziran ayında siyanür çözeltisi taşıyan bir boru patladı. Anagold Madencilik, ABD merkezli SSR Madencilik ile Erdoğan’a yakınlığıyla bilinen Çalık Holding’e bağlı Lidya Madencilik’in ortak girişimidir” diye yazdı.
İzmir İktisat Üniversitesi’nden Profesör Hayriye Özen’le de görüşen gazeteci Ashly, ÇED’in yetkililer tarafından “sadece bürokratik bir prosedür” olarak algılanması nedeniyle, Kazdağları üzere tabiat mükemmeli olan yerlere bile kolay kolay madencilik ruhsatı verildiğini anlattı.
Amerikalı gazeteci Ashly’nin makalesindeki bu çeşitten siyanürlü madenlerin kurbanlarıyla röportajlara da yer verdi. En dikkat cazip röportaj ise Fatsa’daki Altıntepe Altın Madeni’nde kansere yakalandığını söyleyen iki çocuk babası emekçi Murat Taşkır:
“İşe birinci girdiğimde çok keyifli oldum zira maaşı çok uygundu. Ancak maaşın getirdiği maliyeti fark ettiğimde, o vakitten beri her gün pişman oldum… Hekimlerim bana kanserin altın madeninden kaynaklanmış olma ihtimalinin çok yüksek olduğunu söylüyorlar. Ve bana orada çalışmayı bırakmamı söylediler. Bu altın madeni hayatımı ucuza satın almış üzere hissediyorum.”
Taşkır’a nazaran, şahsen tanıdığı dört personel daha kansere yakalandı ve ikisi o vakitten beri öldü. Yaklaşık yedi emekçi daha kalp krizi geçirdi. Fakat şirketin, ölen çalışanların aile üyelerinin halka açılmalarını önlemek için madendeki işlerin yanı sıra ailelere bir ölçü tazminat teklif ettiğini söylüyor. Taşkır, başka çalışanların tersine “işçilere adalet aramaktan korkmamaları gerektiğini göstermek” için madeni dava etmeye karar verdi.
Siyanürlü altın madenlerine karşı reaksiyonların giderek çoğaldığını dikkat çeken Ashly, devletin de bu protestoları itibarsızlaştırmak için aktivistleri Türkiye’nin ekonomik kalkınmasını zayıflatmaya çalışan “dış güçler” tarafından desteklenmekle suçladığına dikkat çekti.
https://jacobin.com/2023/05/turkey-gold-mining-health-enxvironment-erdogan-akp-elections