AYSEL BOZAN YILMAZ- Teknolojinin adeta içine doğan yeni kuşak için internet, toplumsal medya, bilgisayar oyunları artık hayatlarının bir modülü haline gelmiş durumda. Bu durum çocukların sıhhati ve gelişimi için önemli riskler barındırıyor. O denli ki artık bağımlılık boyutuna gelen, hastanelerde tedavi olanlar dahi var.
Öte yandan çocukların ekran bağımlılığı aile içi alakaları de bozuyor. Siber güvenlik şirketi Kaspersky’nin yaptığı ankete nazaran Türkiye’de ebeveynlerin yüzde 31’i çevrimiçi ömrü nedeniyle çocuklarıyla çatışma yaşıyor. 3 ila 17 yaş ortası çocukları olan 5 bin ebeveynin iştirakiyle yapılan ankete nazaran çatışmaların nedenleri ortasında yüzde 67 ile çocuğun aygıtlarla geçirdiği müddet birinci sırada yer alıyor. Çocuğun izlediği içerik ise yüzde 35 ile ikinci sırada.
Psikologların, aile terapistlerinin verdiği bilgilere nazaran de pek çok ailede, çocukların ekran bağımlılığı, çatışmaların sebepleri ortasında birinci sıralara yükseldi. Yalnızca çocukla aile ortasında değil, eşler ortasında da huzursuzluğa hatta boşanmaya neden olabiliyor. Son vakitlerde neredeyse her konutta yaşanan sorunu uzmanlarla ele aldık:
‘Hastaneye yatanlar oluyor’
Uzman Psikolog Aynur Sayım: “Neredeyse her ailede ekran bağımlılığı sorunu yaşanıyor. Bunda toplumsal medyadaki içeriklerin de tesiri bulunuyor. Ekranda ödül kavramını içeren uyaranlar var. Hareket, ses, renkler, duyularımız yoluyla beyni uyarıyor ve bir ödül düzeneği halini alıyor. Sistem şöyle işliyor: Öğrenmede, pekiştirme ve söndürme vardır. Pekiştirme isteğini artırıyor, daha fazla vakit ayırayım, daha fazla haz alayım, istiyor. Her beşerde bu türlü lakin çocuklarda ve gençlerde bu gereksinim daha fazla ve somut olduğu için bu bağımlılığa daha açık oluyorlar. O denli ki günlük hayat aktivitelerini gerçekleştiremez hale geliyorlarsa hastaneye yatış dahi yapılabiliyor. Dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, dürtü denetim sorunu olanlar daha fazla risk altında. Sorunu çözmesi gereken aileler. Evvel disiplini sağlayacaklar. Disiplinle çözülemez noktadaysa, örneğin ödevlerini yapmıyor, yemeğini, paklığını, temel gereksinimlerini ihmal ediyorsa, psikolog ya da çocuk ergen psikiyatristiyle çalışılmalı.”
‘Boşanmaya kadar varabiliyor’
Uzman Psikolog Kerem Gümüş: “Bağımlılıklarda sıkça görülen mahrumluk sendromu, dijital ekran bağımlılığı olan çocuklarda teknolojiye erişim engellendiğinde kriz davranışları halinde kendini gösteriyor. Ebeveynlerin çocukların ekran mühletini kısıtladığı yahut teknolojik cihazları kapattığı durumlarda, çocuklar öfke, ağlama, saldırganlık üzere reaksiyonlar veriyor. Bu çeşit kriz anları, sırf çocuklar üzerinde değil, anne-baba alakasında de olumsuz etki oluşturuyor. Ebeveynler, nasıl bir yaklaşım sergilemeleri gerektiği konusunda fikir ayrılığı yaşadığında, ortalarındaki çatışma yüksek düzeylerde görülüyor. Vakitle, bu çeşit uyuşmazlıklar birikerek aile içi huzurun bozulmasına, eşler ortasındaki bağlantı kopukluğuna yol açıyor. Şayet sorunlar çözülmeden devam edilirse, boşanmaya varan sonuçlara sebep olabiliyor. Bu nedenle, teknoloji kullanımını yönetmek için sağlıklı aile kuralları oluşturulması ve gerekirse uzman yardımı alınması değerli.”
‘Alternatif dünya sunun’
Psikoterapist Gökhan Ergür: “Ekran bağımlılığı çocukları akademik, toplumsal fizikî ve davranışsal olarak etkilediği için ebeveynlerle çocukları ortasında bir çatışma ortamı doğabiliyor. Anne babalar çocuklarını ekrandan uzak tutmak için uğraş ediyorlar ama çocuklarında bir bağımlılık geliştiği için bu alana yapılan her harekete çocuklar, büyük ve sert reaksiyonlar verebiliyor. Küçük yaşlardan itibaren çocukların ekran mühletlerine kesinlikle sınırlama koyulmalı. Çocuk başıboş bir halde saatlerce internette vakit geçirmemeli. Meskende yalnızca çocukların değil yetişkinlerin de uyacağı kurallar olmalı. En kıymetli nokta ise çocuğa alternatif bir dünya sunmak. Onları kesinlikle bir sportif, kültürel, sanatsal uğraşa yönlendirmeli, kendi yaş kümeleriyle gerçek dünyada vakit geçirmelerini sağlamalıyız.”
‘Dijital bağımlılık boşanma nedeni’
Avukat Kardelen Yarli: “Hem çiftler ortasında hem de çocuklarda artan dijital bağımlılık nedeniyle tartışmalar yaşanıyor. Çiftlerden biri oyun, kumar, flört sitelerine bağımlı olabiliyor ya da bağımlı olan çocuğa kâfi dayanak verilmemesi, çocuğun tedavi edilmemesi, ailelerde huzuru bozuyor. Bu da boşanmalara tesir ediyor.”